GORGİAS - PLATON

* ... hatip ikna etmekte hekimden daha becerikliyse, bilgisizler önünde konuşan bilgisiz de bilgiliden daha beceriklidir, ikna etmekte. ... Bilgisizlerin önünde bilgililerden daha bilgili görünmek için retoriğin birtakım şeylerin gerçekte ne olduğunu bilmeye gereksinmesi yoktur.

* SOKRATES: İnsanların, bir işe giriştiklerinde, yaptıkları şeyi mi yoksa ulaşmaya çalıştıkları şeyi mi istediklerini sanıyorsun? Sözgelimi sence, hekimin verdiği bir ilacı yutanların isteği, verilen bu tatsız ilacı içmek midir, yoksa bu ilacın getireceği sağlık mıdır? ... İnsanları öldürmeyi, sürgün etmeyi,mallarına el koymayı geçici bir heves uğruna istemeyiz. Bütün bunları, bize yararlı olduklarında yapmak isteriz; eğer zararlıysalar istemeyiz. Çünkü senin de belirttiğin gibi, istediğimiz, iyi olan şeylerdir; ne iyi ne de kötü olanlara gelince, onları da kötü olanlar gibi, istemeyiz. Doğru değil mi? Haklı mıyım, değil miyim, Polos? Hadi yanıt versene.
POLOS: Haklısın.
SOKRATES: Bu konuda seninle anlaştığımıza göre, şöyle diyebiliriz herhalde: Bir tiran ya da bir hatip kendine zararlı olduğu halde yararlı olduğunu sanarak herhangi birini öldürttüğü, ya da şehirden sürgün ettiği veya malına mülküne el koyduğu zaman kendi hoşuna gitmiş olan şeyi yapmış olur değil mi?
POLOS: Evet.
SOKRATES: Yaptığı, sonuç olarak kötü bile olsa, yine de kendi istediğini yapmış değil midir? Hadi yanıt versene.
POLOS: Hayır, sanırım istediğini yapmış olmuyor.
SOKRATES: Öyleyse, senin de belirttiğin gibi güçlü olmak iyi bir şeyse, böyle bir güce sahip olan kimse kendi şehrinin yönetiminde güçlü olabilir mi?
POLOS: Hayır, olamaz.
SOKRATES: Demek ki devlet içinde çok güçlü olmayan biri kendi istediğini değil de kendi hoşuna gideni yapar, derken haklıymışım.

* Kötülüklerin en büyüğü haksızlık yapmaktır.

* Ya haksızlık yapmam ya da haksızlığa uğramam gerekseydi, haksızlık yapmayı değil, haksızlığa uğramayı yeğlerdim.

* ... erkek ya da kadın, her kim ki dürüsttür, o mutludur; her kim ki doğru yoldan ayrılmıştır ve kötüdür, o mutsuzdur bence.

* KALLİKLES: ... çoğunlukla, doğa ve yasalar birbirine karşıttır. Bu nedenle, insan utanıp düşündüğünü söylemekten çekinirse, sözleri birbirini tutmaz olur.

* İnsanı insana bağlayan en sıkı dostluk, eski bilgelerin de dediği gibi, benzeri benzere bağlayan dostluktur. (Frankenstein?)

* ... en kötü insanlar, kudretliler arasındann çıkıyor. Bununla birlikte, onların arasında da hayranlık duyulacak erdemli insanların bulunmasına hiçbir engel yok. Çünkü, kötülük etme olanağı ellerinde olduğu halde, bütün ömürlerini dürüstçe geçiren insanların bu davranışları çok güç ve övülecek bir şeydir, Kallikles. Ama, bu nitelikteki insanlara çok az rastlanır. Ne var ki, bu şehirde ve öteki şehirlerde kendilerine verilen işleri dürüstlükle yürütmüş erdemli insanlar var ve ilerde de var olacak. Hatta, bunlardan birinin bütün Yunanistan'da ün kazandığı görülmüştür; bu, Lysimakhos'un oğlu Aristides'tir. Ama, iktidara geçenlerin çoğu da kötü insan oluverir, değerli Kallikles.




GORGİAS-PLATON
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Çeviren: Mehmet RİFAT - Sema RİFAT